Nạp Thiếp Ký

Tống tri huyện chuyển sang Dương Thu Trì, sắc mặt liền nhu hòa: "Hiền chất, mấy, mấy chuyện nhỏ này, bất tất phiền não! Tìm được mối hợp là được chứ gì?"
"Mẹ cháu nói, hôm nay đi tìm bà mối."
"A...! Vậy, vậy thì tốt rồi! Có chuyện khó khăn gì, cứ, cứ nói cho bá phụ ta biết! Không cần khách khí!" Tống tri huyện vỗ vỗ ngực, nói với giọng đầy hào khí.
Dương Thu Trì dạ một tiếng, nhưng bụng lại thầm bảo: thiệt là bản mặt giả đò! Ta đã nói rõ ra rồi, không có tiền cưới thiếp, đó chẳng phải là khó khăn chứ là gì? Nếu chân tâm giúp đỡ, cứ chi tiền ra là được, cần gì phải dùng công phu miệng lưỡi bề ngoài như vậy! Nhưng hắn chuyển niệm nghĩ, không đúng a, lão tri huyện râu sơn dương này làm gì mà nhận bừa mình làm cháu thế, rốt cuộc là có mục đích gì đây? Bản thân mình giúp lão phá án, lão đã thưởng tiền rồi a, chẳng lẽ còn có chuyện gì cần cầu mình hay sao? Ừ, vậy phải tiếp tục coi lão biểu diễn ra sao.
Tống tri huyện trở về chỗ ngồi, cười ha ha nói: "Hiền chất, từ chuyện kiểm nghiệm thi thể của cháu ngày hôm qua, thấy nếu cháu tinh thông chuyện này như vậy, thì bất tất phải làm một ngỗ tác học đồ nữa." Lão lại quay sang Kim sư gia, hỏi: "Phải vậy không? Tiên sinh."
Kim sư gia gật đầu lia lịa: “Đúng vậy, đúng vậy, Dương huynh đệ không thầy mà thông, quả là trời tạo thiên tài!"
Dương Thu Trì vội vàng khiêm tốn vài lời.
Tống trị huyện nói: "Cái, cái nghề ngỗ tác này thân phận đê hèn, chẳng khác gì tiện dân, theo ta thấy, hiền, hiền chất bất tất phải làm nghề này nữa. Nếu như ngươi muốn, sau, sau này làm quan đi, cũng có thể khám nghiệm thi thủ được a."
Thích? Ai thèm thích chứ? Ông tưởng khám nghiệm thi thể sung sướng lắm à? Vừa dơ vừa thúi, thậm chí cả bạn gái cũng không tìm được một cô.
"Vậy, cháu không làm ngỗ tác, làm cái gì bây giờ?"
"Hiền chất là một nhân tài, làm chuyện gì mà, mà không được? Như vầy nghe, bá, bá phụ ở đây còn có vị quản giam (quan coi ngục) không đảm đương được chức vụ, ta đã điều hắn đi lâu rồi. Cháu, cháu thế bá phụ nhận chức Quản giam trưởng tùy này đi," Tống tri huyện nở nụ cười hàm tiếu, nhìn Dương Thu Trì chờ đợi, "Tiền lương mỗi tháng năm lượng, tiền lệ phí thì theo như cũ. Hiền chất có muốn không?"

Quản giam? Cái chức quản giam này là thứ quỷ gì thế, hắn không có chút ý niệm nào. Nhưng đang trong lúc nghi hoặc, Kim sư gia đã đứng lên, ôm quyền chúc mừng Dương Thu Trì: "Cung hỉ Dương huynh đệ!"
Dương Thu Trì nhanh chóng đứng dậy ôm quyền hoàn lễ.
Kim sư gia dường như nhìn thấu được ý nghĩ trong nội tâm Dương Thu Trì, cười nói: "Dương huynh đệ có khả năng còn chưa minh bạch chức quản giam này phỏng?"
Dương Thu Trì gật đầu.
"Chức Quản giam trưởng tùy này là do tri huyện lão gia xuất tiền túi thỉnh về, thụ mệnh chưởng quản nhà giam của nha môn, ngoài ra còn phải hiệp trợ những án kiện chưa phá, đặc biệt là những án kiện mới hoặc những án kiện sai sót còn giam người trong ngục."
A, Dương Thu Trì giờ đã rõ, thì ra quản gia là Giám ngục trưởng, do kẻ bị bắt tống vào ngục ở nha môn Minh triều đều là những người chưa bị xét xử, do đó có thể nói chính xác hơn, làm chức này giống như coi trại tạm giam, ứng vào vị trí trưởng trại tạm giam ngày nay. Một tháng năm lượng bạc, ứng với năm nghìn nhân dân tệ, xem ra là khoảng lương không tồi.
Tống tri huyện cười nói: "Đúng vậy, Kim, Kim sư gia nói không sai. Thế nào đây? Hiền chất."
Cái đó đương nhiên tốt rồi, công tác này so với làm ngỗ tác bảnh hơn nhiều. Hắn ở xã hội hiện đại đã không muốn làm cái nghề mà ngay cả tìm bạn gái cũng không có đó rồi, giờ đến Minh triều nếu phải tiếp tục làm nghề ngỗ tác nữa thì chán ngấy không gì bằng. Đổi lại đi coi trại tạm giam, đương nhiên sẽ thích thú vô cùng. Dương Thu Trì đứng dậy, cung kính sát đất: "Tiểu chất nguyện ý, đa tạ bá phụ đề bạt! Tiểu chất nhất định tận tâm kiệt lực."
Tống tri huyện cười ha hả, đứng dậy đỡ hắn: "Như thế là phiền cháu rồi!"
Dương Thu Trì nghĩ đến một chuyện, nhưng không tiện để hỏi. Tống trị huyện thấy hắn định nói lại thôi, liền hỏi: "Hiền chất, còn, còn có chuyện gì không rõ hay sao?'
Dương Thu Trì đáp: "Cũng không có gì, chỉ là cháu muốn hỏi thử, cái chức quản giam này... là phẩm quan gì?"

Tống tri huyện và Kim sư gia cùng sững người, rồi bật cười ha hả. Kim sư gia phe phẩy quạt, đáp thay: "Chức quản giam này đều có ở ba cấp Thừa tuyên bố chánh sứ ty và các phủ, huyện. Ở thừa tuyên bố chánh sứ ti được gọi lại "Ty Ngục Ty", có một Thiết hữu ty là quan cấp chín; cấp phủ tuy có ty ngục, nhưng không phải là quan chính thức trong biên chế."
Nói tới đây, Kim sư gia thu quạt lại kẹp vào nách, rồi đưa tay ra bắt đầu đếm: "Quan phẩm đứng đầu cấp huyện chỉ có mình tri huyện lão gia, đó là quan chánh thất phẩm, dưới đó còn có huyện thừa là chánh bát phẩm, chủ bộ là chánh cửu phẩm, còn điển sứ tuy là quan nhưng không được coi là chính. Do đó, ở cấp huyện không có thiết ty ngục ty. Nhưng công tác này vẫn cần có người làm, nên chỉ trông chờ huyện thái lão gia của chúng ta tự xuất tiền túi, thỉnh người đến quản mà thôi."
"Ạ? Vậy quản giam không có phẩm nào rồi?"
Kim sư gia cười đáp: "Không thể nói như thế được, mà phải coi làm sao dùng vị quan này, nếu làm tốt, so với huyện thừa còn nhiều tiền hơn! Ví dụ như cái khoản tiền lệ phí ấy, thì từ các triều trước đều đã ước định mà thành quy củ hẳn hoi rồi, lại thêm trong quản giam ngục có hệ thống quy củ còn nhiều hơn nữa, mà có thứ nào mà không thu chút tiền chứ? So ra, làm quản giam so với huyện thừa chính tông còn có thu nhập nhiều hơn." Rồi lão cười hì hì dừng lại một chút, nói tiếp với ý tứ vô cùng hàm xúc, "Chờ huynh đệ thượng nhiệm rồi sẽ minh bạch... Tính ra, chỉ cần người khác dâng tiền lên, huynh đệ cứ thu hết là được."
Dương Thu Trì lúc này đã rõ, quản giam của huyện nha này tuy nói là quan, nhưng là do trị huyện lão gia thưởng cho mà có. Như vậy có thể nói, nó không thuộc công vụ viên của quốc gia, mà là do tiền tư của tri huyện lão gia thuê làm, như vậy cũng chẳng cao hứng gì, vì tùy thời tùy lúc có thể bị cho cuốn gói. Cũng cần nói thêm, tri huyện ba năm đổi một lần, chờ khi lão cút, thì mình cũng phải cút theo.
Hiện giờ hắn xem ra chỉ biết đi bước nào hay bước nấy mà thôi. Nhân cơ hội trong thời gian này kiếm được bao nhiêu thì kiếm, chờ có chút vốn rồi, kiếm chuyện làm ăn buôn bán nhỏ cũng thu bộn tiền a...!
Tống tri huyện hỏi: "Hiền chất, ngươi sống ở đâu ha?"
Không chờ Dương Thu Trì trả lời, Tống Vân Nhi giành đáp trước: "Cha, ca ca của con ngụ ở Tây thành, một chỗ tệ ơi là tệ không phải là nơi người ta ở được đâu."
Tống tri huyện gật đầu, chỗ tây thành đều là bình dân bách tính ở, nhất định là không tốt đẹp gì: "Vậy hiền chất sau khi nhậm chức quản giam, sợ đại bộ phận thời gian trong ngày phải ở tại nha môn, để cho tiện, hay là di chuyển vào trong nha môn cư trú đi. Vừa hay điển sứ đại nhân hiềm nha môn cũ kỹ, đã tự ra ngoài tìm nhà khác ở rồi. Nhà cũ của y vẫn còn bỏ không, cháu cứ chuyển nhà đến chỗ đó ở."
Dương Thu Trì mừng rỡ, tạ ơn rối rít. Tối qua thấy gia cảnh bần hàn của nhà mình như thế, hắn cứ nhất mực nghĩ không biết chừng nào có thể có một tòa trang viện lớn, để cho Dương mẫu và Tiểu Tuyết sống qua những ngày tháng tươi đẹp. Huyện thái lão gia để cho họ vào sống trong nha môn, tuy không phải là kế lâu dài, nhưng còn tốt hơn hai gian nhà gỗ ộp ẹp kia. Chờ sau này có tiền rồi, hắn sẽ mua một tòa trạch viện lớn cho cả nhà ở.

Dương Thu Trì cao hứng có dư, nhưng lòng dù sao vẫn cảm thấy chuyện này không ổn. Lão tri huyện này vì sao lại đối tốt với mình như thế? Thưởng cho chức tiểu quan, lại còn cấp nhà ở nữa? Tuy chức tiểu quan này chẳng tốn của lão bao nhiêu tiền, nhưng trụ sở này là của quốc gia đấy. Lão không xuất ra chút tiền, thì làm gì giải quyết ổn thỏa chuyện của mình? Vì sao lão lại đối với mình như thế? Bên trong tất có nguyên do.
Tống tri huyện thấy Dương Thu Trì cao hứng như vậy, cùng Kim sư gia đối mắt nhìn nhau, rồi từ từ nói: "Hiền chất a, cái này đâu có đáng gì đâu, hôm, hôm qua ngươi giúp bá phụ phá, phá được một kiện mệnh án, rồi phá tiếp đại án mưu phản của Tạ quả phụ, bá phụ ta sao lại không tạ ơn hậu hĩnh cho cháu được đây!?"
Chú thích:
(*) Nguyên văn trong sách Mạnh tử viết về Hiếu tử là: "Bất hiếu diệc hữu tam, vô hậu vi đại, kỳ nhị bất nghị, kỳ hạ bất vi" (Bất hiếu cũng có ba việc được coi là lớn, lớn nhất là không có người nối dõi để dòng họ của mình mất hẳn trên thế gian, bất hiếu thứ nhì là thấy cha mẹ làm điều sai trái mà không can ngăn, bất hiếu nữa là thấy cảnh nhà nghèo, cha mẹ già cả mà không chịu làm ăn để giải quyết cảnh đó)
Theo lễ giáo xưa thì có 3 điều bất hiếu: Một là hùa theo cha mẹ để cha mẹ mắc vào chỗ bất nghĩa; hai là nhà nghèo, cha mẹ già mà không chịu ra làm quan, lấy bổng lộc nuôi cha mẹ; ba là không chịu lấy vợ, không có con, tuyệt đường cúng tế tiên tổ. Trong ba việc đó, việc không có con là lớn nhất.
Sách "Minh Tâm Bảo giám" (Gương quý soi lòng) nói về Ba Bất Hiếu như sau:
- A ý khuất tòng, nhất bất hiếu giả
- Gia bần thân lão, bất vi lộc sĩ, nhị bất hiếu giả
- Vô thú, bất tử, tuyệt tiên tổ tự, tam bất hiếu giả
Nghĩa là:
- Điều bất hiếu thứ nhất: Hùa theo ý kiến của cha mẹ một cách thụ động, không cần biết phải, trái (A tòng).
- Điều bất hiếu thứ hai: Nhà nghèo, cha mẹ già mà không lo kiếm việc làm để có tiền củạ (vi lộc sĩ =đi làm có tiền để nuôi cha mẹ).

- Điều bất hiếu thứ ba: Không cưới vợ (vô thú), không có con làm đứt (tuyệt) dòng nối tiếp của tổ tiên.
"Tuyệt tiên tổ tự" thường nói tắt là "tuyệt tự" nghĩa là "đứt dòng". Chữ Thú: nguyên nghĩa là lấy vợ.
Trong ba điều trên, không lấy vợ để nối tiếp dòng họ ở các đời sau được xã hội Trung Hoa và Việt Nam xem là trọng đại nhất. Ngày xưa, người ta không biết đến vấn đề khiếm khuyết sinh lý trong cấu tạo cơ thể, cho nên cứ người nào không có con đều bị đánh giá là vô phúc. Người đàn bà lấy chồng mà không sinh đẻ thường bị rủa là "Cây độc không trái, gái độc không con" ít ai nghĩ đến lỗi và khuyết sinh lý của người đàn ông "vô sinh" trong vấn đề vợ chồng không có con nối dòng cho gia tộc.
Sách MINH ĐẠO GIA HUẤN của Trình Di (1032-1085) đã viết về đạo hiếu như sau:
"Bất hiếu giả tam - Vô hậu vi đại
Hữu thân bất ái - Hữu huynh bất kính
Cầu tha ái kính - Khởi khả đắc hổ
Dịch nghĩa:
Bất hiếu có ba điều lỗi - Không có con là lớn nhất
Có cha mẹ chẳng yêu mến - Có anh chẳng kính trọng
Lại mong được người ngoài yêu kính - Làm sao mà có được?