Lẳng Lơ Tao Nhã

Nguyễn Đại Thành đứng phía sau Trương Nguyên xem Trương Nguyên tập viết theo chữ mẫu, thầm nghĩ:
"Trương Giới Tử bút pháp thường thôi, không bằng ta và Ngụy Đại Trung".

Trương Nguyên viết xong mười ba dòng trong Lạc Thần phú của Vương Hiến Chi, ngâm bút lông vào thau rửa, liền cùng Nguyễn Đại Thành ra khỏi phòng. Gọi một người chấp dịch ở Quốc Tử Giám đến dẫn đường, có người dẫn đường, như vậy nơi nào đi được, nơi nào không đi được người hướng dẫn sẽ báo cho biết.

Người chấp dịch dẫn hai người qua Tây giảng đường chỉ vào ba gian phòng ở hành lang nói:
- Kia là hiệu thuốc, nếu có giám sinh nào bị bệnh thì có thể vào trong đó trị liệu.
Vừa đi vừa giới thiệu. Đây là phòng trống, kia là kho hàng, phòng tương giấm chua, vườn rau, bên cạnh vườn rau là trường bắn.

- Trường bắn?

Trương Nguyên nói:
- Trường bắn là dùng để làm gì?

Người chấp dịch còn chưa trả lời, Nguyễn Đại Thành liền nói:
- Quân tử có sáu môn là nghệ, lễ, nhạc, xạ, ngự, số. Trước kia muốn làm giám sinh ở Quốc Tử Giám thì đầu tiên là phải học bắn tên đấy. Sau khi Vĩnh Lạc dời đô, thì nơi này trở thành hoang phế.

Người chấp dịch nói:
- Nguyễn giám sinh nói đúng đấy, Các giám sinh Đại Minh ta rất ít người học bắn tên, mà phần lớn người học bắn tên là những giám sinh đến từ Vân Nam, con cháu thổ quan nước Thục, Lưu Cầu được cử đến đây học. Nhưng người này ăn nói cộc cằn nhưng được cái yêu thích bắn tên.

Trương Nguyên lắc lắc đầu, Khổng Tử thường nói quân tử bồi dưỡng sáu tài nghệ mới là nhân tài hoàn thiện. Nhưng đến con cháu đời sau thì chỉ cần biết đọc sách viết chữ là được, nhất là biết làm văn bát cổ, cái tạo nên không phải là quân tử thánh hiền mà là xu thế trục danh đoạt lợi, tạo nên mối quan hệ chặt chẽ giữa học vấn và danh lợi. Mặc kệ đức hạnh, mặc kệ có ảnh hưởng đến ai không chỉ cần văn bát cổ làm tốt như Hoàng Kim Ốc, Nhan Như Ngọc, Thiên Chung Túc... là được.


Đương nhiên, tổ chức khoa cử để chọn người tài, chọn quan cửu phẩm một cách công bằng vẫn còn tiến bộ hơn so với tập tục cha truyền con nối. Điều này khiến cho những người thuộc những giai cấp, tầng lớp khác nhau ở đời nhà Minh ai cũng có thể tham gia. Từ những người làm nông, thương gia, con cháu những người làm quan, tất cả đều phải dựa vào khoa cử. Nếu đạt kết quả cao có thể tạo cho mình một cơ hội lớn để thay đổi vận mệnh. Cho nên toàn bộ xã hội ai cũng có động lực học tập để tiến lên phía trước, dung văn bát cổ để huấn luyện. Chính vì thế đây là sự lựa chọn công bằng nhất. Nhưng nếu chỉ chú trọng luyện văn mà không luyện võ thì tầng lớp đó sẽ trở nên gầy yếu, thiếu hụt huyết tính. Ngay cả trường bắn tên của giám sinh ở Quốc Tử Giám cũng trở thành hoang phế, thì giám sinh đào tạo ra chỉ toàn là những văn nhược thư tay trói gà không chặt. Trương Nguyên nói:
- Hãy dẫn ta đến trường bắn.
Rồi quay sang hỏi Nguyễn Đại Thành:
- Nguyễn huynh đi cùng không?

Nguyễn Đại Thành cười nói:
- Thế nào, Giới Tử huynh muốn học bắn tên sao?

Trương Nguyên nói:
- Cả ngày đọc sách, tay mỏi lưng đau, phải học cưỡi ngựa bắn cung một chút cho cơ thể cường tráng.

Nguyễn Đại Thành có chút hứng thú nhìn Trương Nguyên, người này là một thiếu niên thông minh sắc sảo, từng đỗ Tam Nguyên, cách nghĩ sâu xa không giống người bình thường. Ngoài Trương Nguyên ra, Nguyễn Đại Thành chưa thấy người tú tài nào sáng sớm rời giường đi luyện quyền đến toát mồ hôi cả, nói:
- Tốt lắm, cùng đi.

Người chấp dịch đưa Trương Nguyên, Nguyễn Đại Thành đi ngang qua vườn rau tới trường bắn. Trường bắn này có hình thoi, dài ba trăm thước, chiều rộng hai trăm bốn mươi bước, một bước năm thước. Tính ra đông tây là một trăm năm mươi trượng, nam bắc là một trăm hai mươi trượng, nơi này có vị trí vô cùng rộng lớn. Nhưng vào lúc này, thời tiết cuối tháng sáu rất nóng, trường bắn rộng lớn này sát với phía nam của khu vườn rau, chỗ đó trồng toàn dưa, còn lại những nơi khác cỏ hoang mọc đầy rất hoang phí. Còn ở đầu phía bắc có vài bia bắn đứng lẻ loi bên cạnh mấy bụi cỏ vô cùng hoang vắng.

Người chấp dịch được Trương Nguyên cho một ít tiền thưởng liền ân cần nói:
- Trương Công tử, bên kia trường bắn là nhà kho có hai lão quân trông coi, những rau quả này đều do lão quân trồng cả đấy. Trương Công tử muốn học bắn tên nên đến hỏi lão quân một tiếng, trong kho có lẽ có cung tiễn.
Trương Nguyên và Nguyễn Đại Thành đi theo người chấp dịch đến phía bắc nhà kho, thấy một người đầu tóc bạc trắng đang gánh phân từ cửa nhỏ tiến vào chuẩn bị tưới rau, mùi hôi thối từ xa cũng thoang thoảng bay tới. Nguyễn Đại Thành khẩn trương tránh đi nơi khác, Trương Nguyên và chấp dịch tiến lên chào hỏi, lão quân đặt thùng phân bên tường, bẻ một ít cỏ dại đậy trên mặt thùng, như vậy mùi phân thối có thể giảm đi một ít.

Nghe người chấp dịch nói mục đích đến đây, lão quân này nhìn nhìn quan sát Trương Nguyên. Cụ đã ở Quốc Tử Giám ba mươi năm, đã gặp qua nhiều người rồi, giám sinh đến đến đi đi, thường có những giám sinh có thích đồ mới lạ hay lui tới đây nhờ lão quân tìm cung bắn thử, nhưng không quá hai ngày thì bỏ chơi, lão quân cự tuyệt nói:

- Nhà kho không có cung tên, hai trò nên trở về đọc sách đi.

Người chấp dịch nhìn Trương Nguyên, thấy Trương Nguyên không chịu đi liền hướng phía lão quân nói:
- Lão Chu, không nên giấu diếm chứ, mấy ngày trước cháu còn thấy Lưu Cầu cùng mấy người bên cạnh y bắn tên mà.

Lão quân nói:
- Đó là bọn họ có mang theo cung tên.

Trương Nguyên nói:
- Lão nhân gia, cháu thật tâm muốn học bắn cung tên, nếu như lão có cung tên hãy cho cháu mượn một chút.
Nói xong liền lấy một ít bạc vụn đưa ra, ước chừng khoảng sáu bảy đồng tiền, đưa cho lão quân.

Ngân lượng đúng là có giá trị, lão quân đang nhăn mặt liền lập tức có ý cười nói:
- Không nói dối gì Công tử, trong kho còn một vài cung tên nhưng chẳng thể dùng được rồi, dây cung bị nới lỏng phải làm lại mới được.

Người chấp dịch thấy Trương Nguyên thưởng hơn nửa lượng bạc, trông có vẻ thèm thuồng nhìn Trương Nguyên nói:
- Ở Thành Nam Kinh có chỗ làm dây cung do thợ thủ công làm, tiểu nhân sẽ làm lại dây cung cho Trương Công tử.

Lão quân kia nói:
- Nếu vậy thì đến lấy một cây cung đi.


Lão quân mở nhà kho, khắp nơi đều là bụi và mạng nhện. Ở vách phía bắc có treo hơn mười cây cung, Trương Nguyên không biết cây nào tốt, cây nào xấu, liền nhìn lão quân nói:
- Nhờ lão quân thay cháu chọn ra hai cây cung tốt nhất, cháu gửi thêm hai mươi hai lượng bạc để khi nào cháu muốn tới học bắn, nhờ ông chỉ dạy cho.

Lão quân thấy người học trò này lời lẽ khiêm tốn, không giống những học trò khác vênh váo hung hăng sai khiến người khác nên luôn miệng nói:
- Đa tạ công tử, đa tạ công tử.
Sau đó lấy hai cung tên trên vách xuống, lau sạch bụi lại cầm cánh cung bẻ bẻ nói:
- Cây cung này tuy nhỏ nhưng mọi thứ còn tốt, chỉ cần thay dây cung có thể sử dụng được. Công tử phải giữ lời đó... Khi nào đến nơi này, bất cứ khi nào cũng có thể đến tìm tiểu nhân.
Rồi lấy ra một cuốn sổ đưa cho Trương Nguyên ký nhận. Sau này nếu có ai trong Quốc Tử Giám hỏi thì còn có bằng cớ để nói.

Trương Nguyên mở cuốn sổ ra thấy trên mặt có rất nhiều người kí tên, có lẽ trước kia cũng có nhiều học trò đến mượn lão quân cung tên. Trương Nguyên nhìn thấy những cái tên kí rất kì quái như có "Dưỡng Do Cơ", có "Hậu Nghệ", có "Lý Quảng". Rõ ràng chúng biết lão quân không biết chữ nên kí tên lung tung để đối phó.

Lão quân không biết lấy đâu ra cây bút cũ kĩ, bên trong không có mực, thấm ngòi bút ở miệng cho ướt rồi đưa cho Trương Nguyên. Trương Nguyên vừa cười vừa ký tên mình lên đó liền cảm ơn lão quân, rồi cùng người chấp dịch mang cung ra khỏi nhà kho. Nguyễn Đại Thành ở dưới bóng cây đi tới cười nói:
- Có cung thật à.

Trương Nguyên nói:
- Dây cung bị hỏng rồi, phải đổi dây cung.
Đến phía trước tấm bia, căng dây cung lên, miệng nói:
- Phập, phập, phập đã trúng hồng tâm.
Vừa dứt lời hắn cười ha hả. Sau đó hắn cùng Nguyễn Đại Thành và người chấp dịch ra khỏi trường bắn đi về phía Quảng Nguyên Đường, đi qua phía tây giảng đường, thì gặp Mao Giám Thừa mặt trương lên như màu tương cà, quan phục hoàng oanh dẫn hai quan sai đi tới. Trương Nguyên và Nguyễn Đại Thành liền né qua một bên tránh đường, không ngờ tên Mao Giám Thừa quát to:
- Trương Nguyên, bản quan đang muốn tìm ngươi đây, ngươi theo bản quan đến Thằng Khiên Thính tra hỏi.

Trương Nguyên khom người hỏi:
- Không biết Giám Thừa đại nhân muốn hỏi học trò điều gì?


Mao Giám Thừa cười lạnh nói:
- Đến Thằng Khiên Thính rồi ta hỏi, giờ hãy câm miệng lại cho ta.
Ra lệnh cho hai tên lính bên cạnh áp Trương Nguyên đưa ra Thằng Khiên Thính.

Trương Nguyên giao hai cây cung trong tay cho Nguyễn Đại Thành nhỏ giọng nói:
- Nhờ Nguyễn huynh đi tìm Triệu Tiến Sĩ.

Nguyễn Đại Thành nhận cung, gật đầu một cái nhanh chân bước đi. Mao Giam Thừa lại quát:
- Dừng bước, cung này lấy ở đâu đến?

Trương Nguyên lấy lại dây cung trong tay Nguyễn Đại Thành, nhìn Mao Giám Thừa nói:
- Đây là dây cung học trò mượn ở trường bắn cung, học trò định tập bắn cung.

Mao Giám Thừa nói:
- Trường bắn không cho người ngoài mượn, chắc vật này ngươi trộm rồi.

Trương Nguyên biết Mao Giám Thừa muốn vu tội cho hắn, có biện bạch cũng vô dụng liền nói:
- Học trò nguyện đi Thằng Khiên thính, báo cáo tỉ mỉ về chuyện này cho Giám Thừa đại nhân.
Nói xong liền bước về phía Thằng Khiên Thính.

Mao Giám Thừa thầm nghĩ:
"Tiểu tử này cũng biết nghe lời đấy chứ."
Liền hừ lên một tiếng ra lệnh binh lính áp giải Trương Nguyên đến Thằng Khiên Thính.