Họa Phố

Thành phố cổ như K thị quả thực là một nơi rất thích hợp để tổ chức hoạt động phong tục Tết cổ truyền đậm nét văn hóa Trung Quốc.

Khắp các đường lớn ngõ nhỏ của thành phố lúc này đều đã giăng đèn kết hoa, vô số các chợ hàng Tết hấp dẫn người dân cùng nhau đến sắm sửa, trên gương mặt của mọi người cơ hồ đều tràn đầy nét vẻ sướng vì ấm no sum vầy hạnh phúc.

Khách sạn cũng tùy theo bước chân của Tết dần tiến đến mà càng lúc càng ít người ở lại, Vệ Đông nghi lắm, tới đêm ba mươi chắc chỉ còn lại mỗi đám mười người bọn họ…

Vì chuẩn bị đầy đủ tinh thần cùng năng lượng cho ngày mùng một vào tranh, đêm ba mươi ai nấy cũng đi ngủ sớm, này có lẽ chắc là đêm ba mươi đặc biệt nhất mà bọn họ từng trải qua từ lúc chào đời đến giờ.

Bởi vì ngủ không ngon, có mấy người lúc nửa đêm còn bị tiếng pháo hoa nổ ì đùng ngoài cửa làm cho bừng tỉnh, tỉnh dậy rồi cũng khó mà ngủ lại, nhìn thế giới ngoài cửa sổ hân hoan vui sướng, khiến trong lòng càng thêm thê lương…

Cứ thế chập chờn khi tỉnh khi ngủ, còn nằm mơ cả một đêm…

Sang hôm sau chính là mùng một đầu năm, trời còn chưa sáng mọi người đã lục tục thức dậy, Thiệu Lăng nhìn bầu trời hừng đông rét lạnh lại náo nhiệt ngoài cửa sổ, bất giác thì thào lẩm bẩm “Nếu đang ở quê ăn Tết, giờ này chắc là phải thức dậy chuẩn bị đi chúc Tết.”

Vệ Đông ở bên cạnh nghe vậy cũng có chút cảm khái, vươn tay vỗ vai Thiệu Lăng “Ăn miếng gì đó đi, Kha Nhi có nấu sủi cảo đông lạnh, nhà hàng khách sạn hôm nay nghỉ bán, chúng ta chỉ đành tự túc là hạnh phúc thôi.”

“Mùng một đầu năm của ngày Tết phương Bắc là phải ăn sủi cảo.” Tần Tứ đã chuẩn bị xong xuôi, đang tính đi qua chỗ Kha Tầm ăn sủi cảo.

***

10:00 sáng, hoạt động của bảo tàng mỹ thuật Niên Tục K thị chính thức bắt đầu.

“Sảnh số chín” cũng tức là mục tiêu mà bọn họ sắp phải vào nằm ở lầu ba của bảo tàng, đối diện với “Sảnh số tám” vốn trưng bày các tác phẩm câu đối, bên trong sảnh số chín kia thì lại trưng bày các kiểu các dạng tranh Tết của Trung Quốc.

Tuy là bảo tàng mỹ thuật Niên Tục không có thông báo trước nội dung của hoạt động lần này, nhưng Mục Dịch Nhiên vẫn tìm được cách biết trước mấy hôm về nội dung triển lãm của “Sảnh số chín”, từ sau khi đến K thị, suốt mấy hôm nay bọn họ đều vùi đầu nghiên cứu về tranh Tết.

“Sợ nhất là đám chúng ta sẽ bị kéo vào cái quả tranh Tết kinh điển kia…” Vệ Đông đi vòng qua đám người tham quan ở đại sảnh lầu một, thực sự khó tin là ngay mùng một đầu năm mà lại có nhiều người tới đây ngắm tranh như vậy.

“Anh đang nói tới cái tranh vẽ thằng nhỏ béo tròn béo trục từ đầu tới đuôi đó hả? Dòm như ba đầu sáu tay cưỡi con cá chép ôm hoa sen… Hình như tên “Liên Niên Hữu Ngư” (*) nhỉ.” La Bộ lập tức đáp lời một cách vô cùng ăn ý, lại hết sức cẩn thận tránh một nhóm mấy bé nhỏ đứng cạnh cái quầy tự mình thao tác nhuộm vải bông kiểu cột nhuộm (*).


Đại sảnh lầu một của bảo tàng được thiết kế rất có tâm, bày trí theo kiểu hội chùa, trên các quầy hàng triển lãm các tác phẩm phong tục Tết khác nhau —— có cắt giấy, có cột nhuộm, tranh dán giấy, diều, tượng nặn bột… Trước mỗi quầy hàng đều tụ tập rất đông người, hoặc là ngắm nhìn thưởng thức hay là mua về mấy tác phẩm nghệ thuật đặc sắc mình ưng ý, cũng có người nóng lòng muốn thử mình DIY một phen xem sao, làm cả cái “hội chùa” càng thêm tưng bừng náo nhiệt.

Nhóm mười người bọn họ dọc theo thang cuốn đi lên lầu ba, tới nơi mới dám thở phào ra một hơi, xem như cuối cùng tránh thoát khỏi đám đông ồn ào kia, chủ yếu nhất là tránh xa được mấy bé nhỏ…

“Sảnh số chín” nằm ngay ngay trước mắt, cửa ra vào cũng không có, thay vào đó là một tấm tranh Tết “Thần Đồ Úc Lũy” (*) siêu bự giống như một bức bình phong đứng sừng sững trước lối ra vào.

Mắt nhìn hai vị Môn Thần oai phong lẫm liệt trên tranh Tết, những người tham quan trong lòng đều bất giác sinh ra cảm giác như vô cùng nhỏ bé, rồi lại có chút an tâm.

Kha Tầm đứng ở ngoài cửa, thấy có một bà chị ngồi xe lăn đang tính đi vào bên trong, lập tức vội vàng nhanh tay lẹ mắt đẩy xe của bà chị nọ tránh đi chỗ khác.

Bà chị ngồi xe lăn trên mặt cũng không thấy xuất hiện kinh ngạc hay giật mình, vô cùng bình tĩnh nhìn Kha Tầm, dùng ánh mắt lịch sự hỏi đối phương vì sao phải làm như vậy —— đúng thế, chỉ ánh mắt thôi mà đã cảm giác rất lịch sự rồi.

Kha Tầm bèn giải thích “Chúng tôi mới từ phòng triển lãm này ra, bên trong mùi sơn nồng lắm, toàn formaldehyd không thôi, không thích hợp tham quan đâu.”

“Cảm ơn.” Bà chị kia hơi gật đầu, nói.

“Chị đẩy đi được chứ? Có cần tôi giúp chị đẩy xe qua phòng khác để tham quan không?” Kha Tầm hỏi.

“Xe lăn của tôi chức năng rất đầy đủ, cảm ơn.” Bà chị nọ gật đầu chào một cái liền thoải mái quay đầu xe, chậm rãi chạy đến một hướng khác.

Kha Tầm thở phào một hơi, nếu như bà chị đi đứng không tiện kia cũng bị kéo vào tranh, hậu quả sợ là dữ nhiều lành chẳng bao nhiêu.

Những người khác cũng đã quen với hành động này của Kha Tầm, lúc này hết sức ăn ý đứng chờ cậu ngoài cửa ra vào.

Tuy là bọn họ cũng rất tò mò về các bức tranh được trưng bày ở nơi này, nhưng trong lòng đều hiểu rõ, bất luận bọn họ chuẩn bị đầy đủ tới đâu đi nữa, Tranh Mưu cũng sẽ không làm cho bọn họ chính xác mà đoán trước được bức tranh sắp sửa phải vào.

10 người đứng ở trước cửa một lát, sau đó tốp năm tốp ba lần lượt đi vào.

“Mới nãy mọi người chắc là cũng đều thấy đúng không, ở ngoài cửa phòng triển lãm này được đặt một tấm tranh vẽ Môn Thần thật lớn, vì sao lại đặt bức tranh như vậy ở trước cửa, là bởi vì có hàm nghĩa nhất định…” Một giọng đàn ông bỗng nhiên vang lên trong sảnh triển lãm.


Vệ Đông ngước mắt nhìn một đám người đang tụ tập bên trong, nói “Thiệt không ngờ có đoàn tổ chức tới đây tham quan… Vào mấy nơi trưng bày cả chục lần rồi, lần đầu thấy có hướng dẫn viên…”

“Đông ca, đó là thuyết minh viên…” Cố Thanh Thanh nhỏ giọng sửa đúng.

Vệ Đông nhìn người đàn ông trung niên “hướng dẫn viên” đang đứng giữa đám người bên kia, à đâu, là người đàn ông trung niên thuyết minh viên mới đúng, trong đầu bỗng lóe lên ý tưởng “Nếu chúng ta thử hỏi ông ấy, trong sảnh này có trưng bức tranh Tết nào có ý nghĩa đặc thù không, liệu có giúp ích gì được không nhỉ?”

“Khó nói lắm,” Thiệu Lăng tỏ ra bi quan trước hết “Nếu như bàn về ý nghĩa thì mỗi một bức tranh đều có ý nghĩa riêng của nó. Những bức tranh chúng ta trải qua trước đây, nếu chỉ đơn thuần nhìn hình ảnh bên ngoài, cảm giác chẳng có gì đặc biệt cả.”

“Nói cũng đúng,” Vệ Đông dùng ánh mắt rà qua rà lại giữa mấy bức tranh Tết màu sắc sặc sỡ “Chẳng lẽ lại tới đó hỏi thẳng người ta có họa sĩ nào đã chết chưa…”

“Em nghĩ việc này không cần phải hỏi đâu, mấy tác giả đã qua đời khung tên đều có thêm một cái khung vuông bên ngoài.” Cố Thanh Thanh vừa nhìn vừa nói.

La Bộ đưa mắt nhìn từng bức từng bức tranh, sau đó giật mình sửng sốt “Ủa sao… sao toàn là có khung vuông hết vậy… Chẳng lẽ toàn bộ tác giả ở đây đều đã…”

Vẻ mặt của Thiệu Lăng vẫn bình tĩnh thong dong nói “Có khung vuông là tên của những nghệ nhân mộc bản (*) đã chế tạo mộc bản in tranh Tết kia, đa số những tranh Tết được trưng bày ở nơi đây đều có một lịch sử nhất định, mọi người thử nhìn bức “Kỳ Lân Tống Tử Đồ” (*) bên kia, nó được chế tạo vào năm 1907, vị nghệ nhân đã làm ra nó hiện tại hẳn là đã qua đời rồi, với cả bức “Lợi Thị Tiên Quan” (*) kia nữa, thời gian chế tác là năm 1931, người làm ra nó dù có khỏe mạnh cỡ nào thì bây giờ cũng đã là cụ ông trăm tuổi.”

“Như vậy xem ra mấy bức tranh ở đây, toàn là đồ cổ hết rồi,” La Bộ nhìn chằm chằm mấy bức tranh Tết, nhìn màu sắc rực rỡ tươi đẹp ngụ ý cát tường của nó nếu bị gán cho thuộc tính “vào tranh” bỗng chốc đều trở nên quái dị kỳ lạ, La Bộ bị bức tranh “Chung Quỳ Quan Kính” cực kỳ sống động dọa tới mức run cả người, lập tức dời mắt nhìn sang đồng bạn của mình “Phòng triển lãm này quá lớn, đám người bên kia chí ít cũng phải ba mươi mấy người, lát nữa không chừng sẽ còn có người ra vào nữa.”

Số lượng người trong sảnh triển lãm nhiều, chứng minh nơi này tạm thời an toàn, ít nhất là sự kiện vào tranh sẽ không xảy ra ngay lập tức.

“Những bức tranh Tết trước đó chúng ta đã nghiên cứu không cần xem, đặt trọng điểm vào mấy bức lạ thôi.” Mục Dịch Nhiên vẫn luôn im lặng không lên tiếng rốt cuộc mở miệng nói ra câu đầu tiên.

Mọi người đều thấy có lý, lập tức chuyên chú tìm mấy bức tranh lạ mắt xem xét.

Lúc này cả gian sảnh khá là im lặng, thế nên giọng của vị “thuyết minh viên” bên kia vang lên rất rõ ràng, cũng truyền vào bên tai bọn họ “Những kiểu được thêm bột vàng cả tấm như vậy được gọi là ‘kim cung tiêm’, còn một tấm bị tách làm ba thì được gọi là ‘kim tam tài’, dựa theo cách phân loại này thì bức ‘Phúc Lộc Thọ’ mà hiện tại chúng ta đang xem, chính là ‘kim tam tài’.” (*)

Ngay lập tức, có một vị tham quan có lòng hiếu học lên tiếng đặt câu hỏi “Hoa tiên sinh, mới nãy ngài vừa nhắc đến thanh bản cùng thu bản là khác nhau, tôi thấy bức ‘Phúc Lộ Thọ’ kia rõ ràng ghi là thanh bản, mới nãy ngài bảo thanh bản là tác phẩm trước tháng 6, có phải không là do cứ đến cuối năm đồ Tết đa phần đều bán rất đắt, sợ mùa thu gia công không kịp thời gian cho nên vừa mới qua mùa xuân đã lo làm ra không?”

Thuyết minh viên kia khẽ mỉm cười, cũng rất có kiên nhẫn đáp lời lại “Có thể là khái niệm tranh Tết đối với mọi người có chút mơ hồ, nên cứ ngỡ là tranh Tết chỉ được bán vào ngày Tết, thật ra không phải như thế. Dựa theo công dụng của tranh Tết mà nói thì nó được chia ra rất nhiều loại, nói ví dụ như tranh mừng, đó cũng là một loại tranh Tết, thường được dùng để ngụ ý vui sướng chúc mừng kết hôn; Lại ví dụ như tranh mặt quạt, đây là sản phẩm bổ sung trái mùa cho ngành kinh doanh tranh Tết vào mùa hè. Và cả một vài ngành sản xuất tượng tổ sư, cùng với tranh đèn dùng dịp Tết Nguyên Tiêu, những thứ này đều thuộc về tranh Tết. Mượn bức tranh ‘Phúc Lộc Thọ’ trước mắt chúng ta nói đi, đây là một bộ tranh mừng thọ tết, thường được dùng để tăng thêm không khí vui mừng trong ngày chúc thọ của các ông bà lớn tuổi.”


Nhóm những người tham quan hết sức chăm chú lắng nghe, cảm giác được học thêm một mớ kiến thức.

La Bộ nhỏ giọng thì thầm “Sao tui cảm giác kiến thức mấy hôm nay chúng ta tham khảo về tranh Tết đều giống như công cốc dậy… Mấy lời của ông thầy giáo bên kia nói toàn mới nghe lần đầu….”

Vẻ mặt của Mục Dịch Nhiên chẳng hiểu sao có chút kỳ lạ, quay sang nhìn Kha Tầm một cái, sau đó hai người cùng nhau lẩn vào đám đông bên kia.

“Anh hai với anh rể đây là tính làm gì…” La Bộ khó hiểu.

Cố Thanh Thanh cùng Ngô Du cũng không hiểu lắm, Tần Tứ nhỏ giọng nói với mọi người “Mọi người không cảm thấy là… vị thuyết minh viên này hơi bị giống ‘người được chọn’ sao…”

Mấy người khác nghe như vậy, trong lòng chấn động, tuy rằng phỏng đoán này có hơi tàn nhẫn, nhưng vị Hoa tiên sinh trước mắt này quả thực rất thích hợp tiến vào bức tranh với chủ đề tranh Tết này…

“Ngẫm lại cũng thấy lạ, họ của ông ta sao lại quái tới thế, ai đời lại họ Họa (tranh)?” La Bộ rất muốn chạy sang hỏi đối phương có phải tên một chữ ấy là chữ Mưu hay không.

Cố Thanh Thanh lên tiếng sửa đúng “Chắc là Hoa của Hoa Sơn.”

Thời gian còn lại không bao nhiêu, mọi người không quá rối rắm phân tích việc kia nữa, quay đầu giành giật từng giây từng phút nghiên cứu các bức tranh Tết trong sảnh trưng bày.

Khoảng chừng hơn nửa tiếng sau, nhóm người tham quan kia mới dần dần rời đi, mà thuyết minh viên Hoa tiên sinh cũng tháp tùng bọn họ đi đến ngoài cửa, sau đó đứng im, giống như không tính đi theo.

Kha Tầm xen lẫn trong đám người khựng lại, hỏi “Ngài… Ngài không phải phụ trách đoàn tham quan kia sao?”

Hoa tiên sinh mỉm cười “Tôi phụ trách là sảnh triển lãm này, hai vị có điều gì muốn hỏi về các tác phẩm triển lãm cứ việc đến hỏi tôi.”

Kha Tầm không thể không thở dài cảm thán một câu bi thương trong lòng: Đúng là duyên phận do trời đất se nên na…

“Có thể được Hoa quán trưởng đích thân làm thuyết minh viên, quả là là vinh hạnh của những người tham quan hôm nay.” Mục Dịch Nhiên lễ phép nói.

Quán trưởng (*)? Kha Tầm nghe vậy mới cẩn thận nhìn thẻ công tác dán trên ngực của vị Hoa tiên sinh kia, bên trên viết: Hoa Tế Thu, Phó quán trưởng Nhà bảo tàng Dân Tộc K thị.

Người này thoạt nhìn cùng lắm cũng chỉ khoảng 40 tuổi, vậy mà đã leo lên ngồi vào vị trí phó quán trưởng. Dựa theo những lời giải thích tỉ mỉ lúc nãy, hẳn là rất uyên bác về các kiến thức văn hóa dân tộc.

Hoa Tế Thu nở nụ cười khiêm tốn “Các vị có thể đến nơi này tham quan vào ngay ngày mùng một đặc thù này, Hoa mỗ thấy rất xúc động.”

Ánh mắt của Kha Tầm nhìn Hoa Tế Thu có chút thương xót, nhưng lại nghĩ đến nội dung công tác hôm nay của đối phương, e là bọn họ không có lý do gì để khuyên hắn rời đi nơi này.


“Vậy xin hỏi, Hoa quán trưởng có biết trong số các tranh Tết được trưng bày ở nơi này hôm nay, có bức nào mang ý nghĩa đặc biệt không?”

Hoa Tế Thu suy nghĩ một lát, mới đáp “Nếu dựa theo giá cả mà nói, quả thật có mấy bức khá quý giá, ví dụ như bức tranh Môn Thần lớn đặt ở ngoài cửa kia, vốn được chế tác bằng hai khối gỗ nguyên vẹn, hơn nữa cũng đã được một nhà sưu tập bỏ tiền mua về cất chứa; với cả những bức tranh tết có bột vàng bên kia nữa, bất luận là cung tiêm hoặc là tam tài đều là sử dụng bột vàng thật để làm, cho nên giá cả xem như khá xa xỉ.”

“Vậy nếu dựa theo ý nghĩa lịch sử hoặc là một góc độ khác xem xét thì sao?” Mục Dịch Nhiên hỏi thẳng vào vấn đề.

Hoa Tế Thu trầm ngâm suy tư thật lâu, sau đó ánh mắt hơi sáng lên “Quả thật là có một bức tranh Tết khá đặc biệt, mời hai người đi theo tôi.”

_________________________

Chú thích

(*) Liên Niên Hữu Ngư : emmm tớ cũng không tìm ra tấm tranh quái thai mà La Bộ tả, cái tranh này nom mặt thằng bé hơn ghê tí thôi chứ hông có tới nỗi đáng sợ như vậy…


//


(*) Cột nhuộm (hay tie-dye): theo định nghĩa là sự nhuộm màu vải bằng cách buộc từng phần của vải lại để chỗ đó không bị ăn màu. Nhuộm tie-dye sẽ mang đến hiệu ứng ngẫu hứng cho màu sắc hiển thị trên mặt vải, xem thêm TẠI ĐÂY

(*) Thần Đồ Úc Lũy : là hai Môn Thần mà người TQ thờ phụng, một người tên Thần Đồ, một người tên Úc Lũy, thường là Thần Đồ bên trái còn Úc Lũy bên phải. Minh họa bên dưới



(*) Lợi Thị Tiên Quan (利市仙官) là vị Tài thần được phụng thờ trong dân gian phương Bắc Trung Quốc, truyền thuyết cho rằng vị Tài thần này có thể giúp người ta phát tài.



(*) Kỳ Lân Tống Tử Đồ : kỳ lân đưa con tới…



(*) Kim cung tiêm, kim tam tài : ở đây giải thích một xíu theo ý tớ hiểu thôi ha, cung tiêm (宫尖) là cả một bức tranh Tết khá lớn, vì cung nghĩa là cái nóc còn tiêm là đỉnh, qua nghĩa bẻ chữ này thì có thể thấy rõ nó là một bức tranh… đụng nóc nhà XD. Còn tam tài (三才) nghĩa là ba bức, kiểu như tranh chia ra làm ba ý. Thông thường người ta sẽ gọi là họa tam tài hoặc họa cung tiêm, còn nếu trong quá trình chế tác có rắc bột vàng lên thì kêu là kim cung tiêm hoặc là kim tam tài.

(*) Quán trưởng : này là từ gốc chức vụ của Hoa Tế Thu, ông ấy làm ở bác vật quán (nhà bảo tàng) nên gọi là quán trưởng, chức vụ đứng đầu (thực ra là phó) của nơi đó, ở bên mình chắc dịch chung là giám đốc, cơ mà tớ thích từ này nên sẽ giữ nguyên, thân ~