Bản Thảo Bằng Đá

Cuộc gặp gỡ với Cha bề trên đã để lại trong Rojas một cảm giác vừa chua xót vừa ngọt ngào. Một mặt, Cha đã vô tình cung cấp một điều mà anh nên bám theo vì có khả năng là một dấu vết. Mặt khác, rõ ràng Cha sẽ không cho phép anh tiếp tục điều tra ở bên trong tu viện. Ngay trên đường đi, thầy dòng Ambrosio đã từ chối không trả lời bất kỳ câu hỏi nào. Tại hành lang đi ra phía cổng, họ đã gặp một nhóm cha cố đang tiến về toà tháp và Rojas nhận thấy ai cũng nhìn anh với vẻ thiếu tin tưởng và ngờ vực, dường như những tin tức về một kẻ không được chào đón đang luồn lách trong tu viện đã lan truyền khắp nơi.

Giếng nước nằm bên trong vườn ươm, dưới một gốc nho. Trong khi Rojas lấy một khăn vải bông từ túi quần ra thì thầy dòng Ambrosio đã kéo lên một xô đầy nước và đổ vào một cái chậu đá vuông kê sát tường.

- Cám ơn thầy. Thầy thật tốt bụng! - Rojas nói với thầy tu.

Khi Rojas vừa rửa ráy xong thì cha trồng thảo dược tiến lại gần và dường như trong suốt thời gian vừa qua cha vẫn chưa rời khỏi vườn ươm. Tay phải của cha vẫn cầm chiếc cuốc và ngực cha đầm đìa mồ hôi.

- Con vẫn còn ở đây à? - Cha cất tiếng hỏi Rojas thay cho lời chào.

- Thực ra thì con đang định đi rồi.

- Đức Cha bề trên đã ra lệnh anh ta phải rời khỏi tu viện! - Thầy dòng Ambrosio đi bên cạnh, đính chính lại.

- Chắc chắn là thầy còn nhiều việc phải làm. - Cha Antonio nói với thầy tu Ambrosio - Thầy đi đi. Tôi sẽ đi cùng anh ta ra cửa, thầy cứ yên tâm.

- Thế thì tôi trao anh ta lại cho cha. Cha hãy cẩn thận, đừng nói nhiều chuyện với anh ta, đó là kẻ lừa đảo. - Thầy dòng Ambrosio nói thêm khi đã đi ra phía cửa.

- Con đã làm gì với Cha bề trên thế? - Cha Antonio cười châm biếm hỏi Rojas.

- Con nghĩ rằng Cha bề trên không ưa con. - Rojas thừa nhận.

- Đừng chú ý nhiều đến Cha bề trên, Người rất cẩn trọng về sự an toàn cho đàn con chiên của mình.

- Thế là thêm một lý do nữa để Đức Cha bề trên phải giúp con săn được con chó sói đã cướp đi một trong những chú cừu của Ngài hoặc chí ít thì Ngài đừng gây khó cho con.

- Chắc chắn rồi. Giờ đây, điều làm Cha bề trên lo lắng nhất là đám con chiên còn lại được yên ổn và không một kẻ lạ mặt nào có thể đến phá hoại sự bình yên của tu viện, dù ý định của người đó tốt đến đâu chăng nữa.

- Thưa cha kính mến! Nếu chỉ nhắm mắt lại trước những sự việc ta không thích thì chẳng ích gì. Kẻ đã lấy đi cuộc sống của cha Tomas có thể sẽ quay trở lại giết người. Và nếu chúng ta càng sớm phát hiện ra thì hắn càng có ít cơ hội để làm việc đó.

- Như con tưởng tượng thấy rồi đấy, ta sống hoàn toàn biệt lập với tất cả những gì không phải loài thảo dược, nhưng nếu có việc gì đó ta có thể giúp con…

- Con không muốn lợi dụng sự tin cậy của cha, cũng như không muốn yêu cầu điều gì có thể gây nguy hiểm cho cha, nhưng con rất muốn được nhìn qua phòng ở của cha Tomas. Cha có thể đi cùng con được không, ngay bây giờ khi tất cả đều đang bận rộn với tang lễ và chuẩn bị cho việc mai táng?

- Nếu như ta làm việc đó, ta sẽ vi phạm lời thề phụng sự - cha Antonio giải thích với Rojas - và ta có thể sẽ đánh mất niềm tin không chỉ của Cha bề trên mà còn của cả cộng đồng giáo hội. Tuy nhiên, do nhận thấy tính nghiêm trọng của vấn đề, - ông nhanh chóng nói tiếp với vẻ châm biếm - ta không nghĩ rằng Chúa còn nhớ đến ta đâu.

- Với tình thế này, chúng ta đừng mất nhiều thời gian nữa.

Thật may mắn, phòng ở của cha Tomas nằm khá xa nhà thờ và hành lang tu viện, trên tầng hai của một trong những toà nhà tu viện, thuộc khu dành riêng cho những cha cô dạy môn Thần học. Để đến được đó, họ phải đi qua một mê cung phức tạp gồm nhiều cầu thang và hành lang ẩm ướt với nhiều góc ngoặt tối mà người lạ sẽ không dám mạo hiểm bước vào.


- Đây rồi, - cuối cùng cha Antonio nói và dừng lại trước một cánh cửa - Nào, con có thể vào đi, ở tu viện chúng ta không có then cài, cửa khoá gì cả.

Cánh cửa mở ra không mấy khó khăn. Căn phòng nhỏ, chất đầy sách và bản thảo, nhiều đến nỗi rất khó có thể đi lại mà không đụng vào sách vở. Ngoài ra, chỉ có một cái giường, một cái bàn, hai cái ghế, một chiếc rương và một cây thánh giá. Phần lớn sách là về Thần học hoặc Luật học và trong số đó không thể thiếu những cuốn sách hướng dẫn cho công tố viên như bản viết tay cuốn Directorium inquisitorum(1) của Nicolas Eimeric hoặc một bản in cuốn Malleus maleficarun(2) của Heinrich Kramer và Jacobus Sprenger, tất cả đều thuộc giáo phái Thánh Domingo. Tuy nhiên, cũng có một số thể loại khác. Rojas rất ngạc nhiên khi tìm thấy một số sách toán và thiên văn học, một vài cuốn trong số đó bị Toà Thánh Công giáo cấm và anh đã chỉ cho cha Antonio biết điều đó.

- Theo những gì ta biết, - cha Antonio giải thích với Rojas - cha Tomas am hiểu rất nhiều môn khoa học. Ta tin đó là cách tốt nhất để chống lại những cuốn sách này từ trên bục giảng với tư cách là cố vấn của Toà án Công giáo.

Bị trí tò mò thúc đẩy, Rojas bắt đầu lật một vài trang sách. Phần lớn những trang sách đều có gạch chân và ghi chú bên lề, chứng tỏ chúng đã được đọc cẩn thận. Những ghi chép này dường như đều được viết bằng ký hiệu nên anh không tài nào giải mã nổi. Ở góc bàn, bên dưới một vài cuốn sổ dùng để ghi chép, Rojas tìm thấy một bản sao của cuốn Hiệp ước Thiên văn học của Enrique de Aragon hay của Villena mà Rojas biết rất rõ vì từ lâu anh đã yêu cầu có được bản sao để dùng cho việc học tập. Khi anh chạm vào bản sao cuốn sách, một tờ giấy gập đôi roi xuống sàn nhà. Anh cẩn thận nhặt lên rồi đọc nội dung. Chỉ có hai dòng nặc danh:

“Hãy rời bục giảng Thần học ngay lập tức, nếu như cha không muốn cả tu viện biêt chuyện của cha”.

Lúc đó, có tiếng động ở phía bên kia cánh cửa.

- Chúng ta có khách viếng thăm. - Cha Antonio thì thầm.

Cả hai đều đứng im lặng khi họ quan sát thấy có ai đó, sau một lúc lưỡng lự, đã thận trọng mở cánh cửa. Dần dần xuất hiện trước ngưỡng cửa bóng của một cậu thanh niên, không hơn mười bảy hoặc mười tám tuổi, và khi phát hiện ra có người ở trong phòng, cậu ta chạy như bay ra ngoài.

- Ai vậy cha? Một người mới phải không ạ? Rojas hỏi.

- Đó là cậu giúp việc cho thầy dòng, à, giúp việc cho cha Tomas. - cha Antonio cải chính.

- Chúng ta hãy đi theo cậu ta, có thể cậu ta biết điều gì đó.

- Chờ đã, Andres, - cha Antonio kêu lên ngay giữa hành lang - chúng tôi sẽ không làm gì cậu đâu. Nếu cậu không dừng lại, ông nói thêm một cách cương quyết, ta sẽ nói với Đức Cha bề trên là đã bắt gặp cậu đang ăn trộm đồ.

Ngay sau khi nghe thấy những lời đó, cậu thanh niên dừng chân và bắt đầu quay trở lại. Cậu ta trông rất hoảng sợ.

- Lại gần đây, đừng sợ! - cha Antonio nói, đầy vẻ thuyết phục - Ta biết cậu là người tốt và chắc chắn không có ý định làm điều gì xấu. Người này được Đức Giám mục cử đến để làm sáng tỏ cái chết của cha Tomas. Cậu hãy nói chuyện với anh ta trong phòng. Ta sẽ chờ bên ngoài, ở góc ngoặt của hành lang để canh chừng xem có ai đến không.

Khi chỉ còn hai người trong phòng, Rojas chỉ tay để cậu ta ngồi xuống giường trong khi anh ngồi xuống một trong hai chiếc ghế, lưng quay ra cửa sổ. Anh có kinh nghiệm rằng bí quyết của vụ thẩm vấn thành công là khả năng đánh giá cảm xúc trên gương mặt của kẻ bị thẩm vấn và ngăn cản đối phương có thể làm điều tương tự, và vì vậy, không gì tốt hơn là anh ngồi ngược ánh sáng.

- Nghe này, Andres. Cậu tên là Andres, đúng không?

Cậu thanh niên gật đầu.

- Tôi chỉ muốn nói chuyện với cậu một lúc thôi.

- Với tôi à? - Cậu ta hỏi, vờ như một người mới đến. Tôi không biết gì cả.


- Làm sao mà cậu lại nói không biết trong khi tôi vẫn còn chưa nói chúng ta sẽ đề cập đến vấn đề gì?

- Tôi nghĩ là về cái chết của cha Tomas. - Cậu ta ngập ngừng nói trong lúc làm dấu thánh.

- Để xem nào, vậy thì điều gì cậu không biết về cha Tomas?

Cậu ta ngay lập tức nhận ra rằng câu hỏi của Rojas đánh lừa người nghe.

- Rằng… điều mà tôi không biết à? - Cậu ta nói lắp bắp - Tôi không hiểu.

- Tôi thì bắt đầu hiểu là cậu đang giấu tôi điều gì đó.

- Không, thưa ông, - cậu thanh niên phản kháng - tôi chỉ đến để kiểm chứng xem có ai ở đây không, tôi đã nghe thấy tiếng động khi đi ngang qua hành lang.

- Tôi nghĩ là chưa giải thích rõ để cậu hiểu - Rojas bắt đầu nói trong khi cố gắng giữ bĩnh tĩnh - Tôi đến đây để điều tra xem ai đã giết cha Tomas và vì vậy, tôi muốn biết một số thứ như: ông đã sống như thế nào, có quan hệ với ai… Do đó, tôi muốn cậu kể tất cả những gì cậu biết.

- Tôi vô tội! - cậu ta tuyên bố với gương mặt như chưa bao giờ đánh vỡ dù chỉ là một cái đĩa - Tôi không làm điều gì xấu. Tôi chỉ là một người giúp việc, làm tất cả mọi thứ mà người khác ra lệnh.

- Ai đó đã yêu cầu cậu đến đây à?

- Không, thưa ông.

- Thế thì sao?

- Tôi đã nói rồi, vì nghe thấy tiếng động.

Trước sự ương ngạnh của cậu thanh niên, Rojas quyết định đổi hướng câu hỏi để xem có thể làm cậu ta bất ngờ không:

- Thôi được rồi. Cậu đã phục vụ cha Tomas lâu chưa?

- Được khoảng gần hai năm.

- Cậu thấy Đức Cha có điều gì khác lạ gần đây không?

- Ông đang nói về vấn đề gì vậy?


- Tôi đang hỏi là cậu có nhận thấy Cha có ứng xử lạ hoặc có lo lắng hơn thường ngày không?

- Những ngày cuối cùng, trông Cha có vẻ rất lo âu.

- Cậu có biết tại sao không?

- Không, thưa ông. Cha không kể gì với tôi cả.

- Cậu đã bao giờ nhìn thấy mẩu giấy này chưa? - Rojas hỏi và đưa cho cậu ta xem mảnh giấy anh vừa tìm thấy.

- Không, thưa ông, chưa bao giờ cả. - Cậu ta khẳng định một cách chắc chắn.

- Và những thứ tương tự như vậy thì sao?

- Chưa bao giờ.

- Cậu đã bao giờ đi cùng cha Tomas ra ngoài tu viện chưa? - Rojas đột nhiên hỏi, không để cậu thanh niên kịp thở.

- Chưa bao giờ.

- Cha có tiếp khách khi còn ở đây không?

- Thỉnh thoảng. Có một sinh viên hay đến thăm. - Cậu giúp việc trả lời sau một chút ngập ngừng. - Cha Tomas nói với tôi rằng cậu ta là một trong những sinh viên của trường Đại học, thường đến giúp Cha chuẩn bị bài giảng. Mỗi khi cậu ta đến, cha luôn yêu cầu tôi không làm phiền và đóng cửa nói chuyện trong phòng với cậu ta vài giờ đồng hồ liền.

- Cậu có biết sinh viên đó tên gì hoặc đang ở đâu không?

- Không, thưa ông. Một vài lần, tôi có nghe hai người nói chuyện về một căn nhà gần sông, hình như anh ta ở đó phần lớn thời gian vào mùa hè.

- Cậu có thể miêu tả anh ta không?

- Tôi thường nhìn thấy anh ta từ xa, đầu lúc nào cũng quấn khăn, nhưng tôi tin chắc là anh ta nhiều tuổi hơn tôi và cũng có vẻ cao to hơn. Tôi không nghĩ anh ta là loại người trong sạch. - Cậu giúp việc đột nhiên dám nói vậy.

- Sao cậu lại nói thế?

- Tôi không biết, đó chỉ là điều tôi cảm nhận được.

Những lời của cậu giúp việc cho cha cố đã làm Rojas phải suy nghĩ. Anh nhận ra rằng nếu muốn đạt được điều gì đó, không chỉ cần khai thác trí nhớ và sự trung thực mà còn phải chinh phục cả trái tim, vì từ trái tim nồng hậu sẽ dẫn dắt đến lời nói.

- Quan hệ của anh ta với cha Tomas như thế nào? - Rojas hỏi.

- Tôi không thể nói chắc chắn được, cậu thanh niên bắt đầu kể, nhưng rõ ràng là anh ta đã hút hết đầu óc cha và làm cho cha mất hết cả ý chí. Nhưng điều đó cũng có vẻ không quan trọng đối với cha Tomas, ít nhất là quãng thời gian đầu tiên. Điều duy nhất mà cha muốn là được ở với anh ta càng nhiều thời gian càng tốt. Tuy nhiên, mọi việc đã thay đổi từ một tuần trước đây. Đứng ngoài cửa, đã nhiều lần tôi nghe thấy họ tranh cãi. Và trông cha Tomas rất bực bội, thiếu tự tin. Dù thế nào đi nữa, cha cũng không thể huỷ bỏ mối quan hệ với anh ta, dường như ông sợ anh ta sẽ đi rêu rao câu chuyện.

- Cậu đang ngầm ý là giữa họ có mối quan hệ… xấu xa hay tội lỗi à?

- Ông có ý gì vậy? - Cậu thanh niên ngạc nhiên hỏi lại.


- Thế ý cậu là như thế nào?

Cậu giúp việc nhận ra mình đã rơi vào một cái bẫy. Với Rojas, rõ ràng là mong muốn được nói ra, nhu cầu được thổ lộ và kể lại toàn bộ sự việc đã vô tình phản lại cậu ta.

- Tôi à, thưa ông? Tôi chỉ biết rằng họ…

- Họ làm sao? Cậu nói đi!

- Ông đừng bắt tôi phải nói. - Cậu ta van nài.

- Nếu cậu không chịu nói ra hết, - Rojas nói với giọng đe doạ - tôi sẽ cho người đến bắt cậu và tra tấn cho đến khi cậu tự thú mới thôi.

- Được rồi! - Cậu ta kêu lên - Ông đã buộc tôi phải nói. Ông muốn biết cậu sinh viên và cha làm gì trong phòng này à? Họ… họ… dường như cậu ta chưa chọn được đúng từ để diễn đạt.

- Cậu muốn nói là họ có quan hệ thể xác à? - Rojas hỏi, không thể chờ thêm được nữa.

- Đúng vậy, vì tình yêu của Chúa, đúng thế! - Cuối cùng cậu ta cũng công nhận - Đó là điều mà họ đã làm.

- Cậu đã nhìn thấy họ làm chuyện đó rồi à?

- Nhìn thấy à, không, tôi không nhìn thấy, không, thưa ông.

- Vậy thì, tại sao cậu lại chắc chắn là họ làm điều đó? - Rojas nhận ra mặt cậu thanh niên đã đỏ bừng. Không phải là cậu cũng… anh mạo hiểm lên tiếng.

- Không, tôi không… - Cậu ta tuyệt vọng phản kháng.

- Thôi nào, hãy trấn tĩnh lại. Tôi không quan tâm đến những lỗi lầm của cậu. Tôi không phải là cha cố, cũng không phải là thầy tu. Tôi cũng không có thói quen can thiệp vào cuộc sống của người khác, nhưng tôi muốn cậu biết rằng, tất cả những điều cậu kể với tôi tại căn phòng này sẽ như một lời xưng tội của cậu. Đó sẽ là một bí mật được giữ kín giữa hai chúng ta. Bây giờ thì, - anh nhấn mạnh từng từ, cảnh báo rõ ràng với cậu thanh niên - nếu cậu không kể hết với tôi những gì cậu biết mà để tôi tự phát hiện ra điều cậu cố giấu giếm thì tôi sẽ buộc phải tố cáo cậu và sẽ bóc mẽ mọi việc.

Trước lời đe doạ đó, cậu giúp việc không thể chịu được nữa, đổ quỵ xuống sàn nhà và bắt đầu khóc. Như lúc mới bắt đầu nhập cuộc, cậu ta phải tự thoát ra khỏi bí mật khủng khiếp đó.

- Khóc đi. Cậu hãy khóc cho vợi nỗi niềm! - Rojas an ủi nhẹ nhàng. Nước mắt sẽ lau rửa sạch tất cả và như vậy cậu có thể thổ lộ một chút với tôi.

Giữa cơn thổn thức, nước mắt và tiếng nấc, Andres dần dần kể cho Rojas nghe tất cả điều mà anh đã mường tượng được: điểm yếu và sự lạm dụng của cha Tomas đối với cậu thanh niên giúp việc mà lúc đầu cậu ta không còn cách nào khác là phải chấp thuận. Cuối cùng, với thời gian trôi qua và do thiếu thốn tình cảm gia đình, cậu ta cũng hứng thú làm điều đó và ngày càng có cảm tình với cha Tomas. Để trả ơn cho thái độ phục vụ im lặng của cậu, cha Tomas đã tặng lại tất, áo sơ mi và dạy cậu biết đọc và viết chữ, khiến cậu ta rất đỗi tự hào. Nhưng sự xuất hiện bất ngờ của anh chàng sinh viên đã phá huỷ trong khoảnh khắc tất cả mồ hôi và sự chịu đựng nhẫn nại của Andres. Tuy nhiên, Andres không bao giờ có ý định giết cha Tomas vì đã phản bội. Ở độ tuổi đó, cậu đã biết rằng tình yêu như ngọn gió mù quáng, có thể thổi tới nơi đâu, lúc nào và dưới bất kỳ hình thức nào mà nó muốn. Còn cậu sinh viên kia, đúng rồi, Andres rất muốn đâm một nhát dao vào anh chàng ấy nếu như cậu ta cả gan dám làm điều đó, một việc mà rất tiếc đã không xảy ra.

- Cậu có nghĩ rằng chính anh sinh viên kia đã giết cha Tomas không? - Rojas hỏi sau khi nghe hết câu chuyện.

- Tôi không thể thề trước Kinh thánh - Cậu ta tuyên bố khi đã bình tĩnh hơn - và tôi cũng không dám bảo đảm trước Toà án, nhưng tôi tin chắc rằng anh ta có đôi chút liên quan.

Chú thích

(1) Tiếng La tinh trong nguyên bản: Ban Lãnh đạo Toà án Công giáo.

(2) Tiếng La tinh trong nguyên bản: Chiếc búa của những mụ phù thuỷ.